Sake, hay còn được gọi là rượu gạo, là một loại đồ uống có cồn truyền thống và mang đậm nét văn hóa của Nhật Bản. Từ hàng ngàn năm trước, Sake đã không chỉ là một thức uống mà còn là một phần không thể thiếu trong đời sống tâm linh, văn hóa và xã hội của người dân Nhật. Sake xuất hiện trong hầu hết các nghi lễ truyền thống, từ lễ cưới, các dịp lễ hội đến những nghi thức tôn giáo, mang lại không khí thiêng liêng và trang trọng.
Lịch sử của Sake Nhật Bản
Lịch sử của Sake kéo dài hơn một thiên niên kỷ. Theo các tài liệu cổ, người Nhật bắt đầu sản xuất Sake từ khoảng thế kỷ thứ 3. Ban đầu, Sake được làm bằng phương pháp nhai gạo và để nó lên men tự nhiên với nước bọt (quá trình gọi là “kuchikami no sake”). Tuy nhiên, khi kỹ thuật nấu rượu cải tiến qua thời gian, phương pháp này đã bị thay thế bởi quá trình lên men qua việc sử dụng men nấm koji, một loại nấm men đặc trưng giúp chuyển đổi tinh bột trong gạo thành đường, sau đó biến thành cồn trong quá trình lên men.
Trong thời kỳ Heian (794–1185), Sake bắt đầu đóng vai trò quan trọng trong các nghi thức tôn giáo và xã hội. Nó được dùng để tế thần trong các buổi lễ của đền thờ Shinto, nhằm cầu nguyện cho mùa màng bội thu, sức khỏe và hạnh phúc. Qua các triều đại, Sake không chỉ là một thức uống mà còn là biểu tượng của sự thanh khiết và hòa hợp với tự nhiên.
Các loại Sake nổi tiếng
Sake có nhiều loại khác nhau, từ những loại đơn giản phục vụ trong các bữa ăn hàng ngày cho đến những loại Sake cao cấp chỉ được sử dụng trong các dịp lễ đặc biệt. Mỗi loại Sake đều có hương vị và phong cách riêng, phụ thuộc vào phương pháp sản xuất và độ tinh khiết của gạo.
- Junmai-shu: Đây là loại Sake thuần chất, không có sự pha trộn với rượu cồn khác. Hương vị thường đậm đà và mạnh mẽ hơn so với các loại Sake khác.
- Ginjo-shu: Loại Sake này được làm từ gạo đã được xay mịn hơn và lên men trong điều kiện nhiệt độ thấp, tạo ra hương thơm nhẹ nhàng, thanh khiết và vị ngọt tự nhiên.
- Daiginjo-shu: Đây là phiên bản cao cấp hơn của Ginjo-shu, với tỷ lệ gạo xay mịn nhiều hơn (ít nhất 50% bề mặt gạo được xay bỏ). Daiginjo-shu có hương vị tinh tế, phức tạp và thường được coi là loại Sake cao cấp nhất.
- Nigori Sake: Loại Sake này có vẻ ngoài đục do không được lọc hoàn toàn. Nó thường có vị ngọt, béo và được yêu thích bởi nhiều người do sự độc đáo của kết cấu và hương vị.
- Sparkling Sake: Đây là loại Sake sủi bọt, có độ cồn thấp và thường được sử dụng trong các bữa tiệc hoặc lễ hội như một lựa chọn thay thế cho rượu champagne.
Sake trong các nghi lễ truyền thống
Sake không chỉ là thức uống mà còn đóng vai trò quan trọng trong các nghi lễ và lễ hội truyền thống của Nhật Bản. Người Nhật tin rằng Sake có khả năng kết nối thế giới con người với thần linh, giúp thanh tẩy và mang lại sự may mắn, bình an. Dưới đây là một số dịp lễ quan trọng mà Sake luôn hiện diện:
- Oshogatsu (Tết Nhật Bản):
- Tết Nhật Bản, hay còn gọi là Oshogatsu, là một dịp đặc biệt để gia đình tụ họp và tạ ơn các vị thần đã mang lại sự an lành trong năm qua. Trong suốt dịp Tết, người Nhật thường uống một loại Sake đặc biệt gọi là Toso. Toso là một loại Sake thảo dược, được ngâm với các loại thảo mộc nhằm mang lại sức khỏe và may mắn trong năm mới. Việc uống Toso được coi là cách xua đuổi tà ma và đón nhận phước lành từ các vị thần.
- Lễ cưới truyền thống (Shinto wedding):
- Trong các đám cưới truyền thống tại Nhật Bản, Sake đóng vai trò quan trọng trong nghi thức San-san-kudo. Đây là nghi lễ trong đó cô dâu và chú rể sẽ lần lượt uống ba ngụm Sake từ ba chiếc ly khác nhau, tượng trưng cho sự hợp nhất của hai người và lời cầu nguyện cho hạnh phúc, sức khỏe và sự hòa hợp của gia đình mới.
- Lễ hội hoa anh đào (Hanami):
- Hanami là lễ hội truyền thống của Nhật Bản để ngắm hoa anh đào nở, thường diễn ra vào mùa xuân. Trong suốt thời gian này, người Nhật thường tụ tập dưới những tán hoa anh đào, cùng nhau uống Sake và tận hưởng không khí ấm áp của mùa xuân. Sake trong dịp Hanami thường là loại nhẹ, ngọt và được thưởng thức trong những buổi dã ngoại ngoài trời.
- Lễ hội truyền thống (Matsuri):
- Các lễ hội Matsuri diễn ra quanh năm tại Nhật Bản, từ những sự kiện địa phương nhỏ đến các lễ hội quốc gia lớn. Sake luôn là phần không thể thiếu trong các lễ hội này. Ví dụ, trong lễ hội Shinto, Sake thường được dâng lên thần linh như một lễ vật thiêng liêng. Một loại Sake được gọi là Omiki sẽ được phục vụ sau buổi lễ, để người tham dự cùng chia sẻ như một biểu tượng của sự đoàn kết và phước lành từ các vị thần.
Cách thưởng thức Sake đúng cách
Thưởng thức Sake không chỉ là việc uống, mà còn là cả một nghệ thuật với những quy tắc và truyền thống riêng. Sake có thể được uống nóng, ấm hoặc lạnh, tùy thuộc vào từng loại và mùa trong năm. Người Nhật thường uống Sake trong những chiếc ly nhỏ gọi là ochoko, hoặc đổ Sake vào các bình nhỏ gọi là tokkuri trước khi rót ra ly.
Một trong những quy tắc quan trọng khi uống Sake là sự tôn trọng lẫn nhau. Khi uống Sake cùng người khác, bạn không bao giờ tự rót rượu cho mình. Thay vào đó, bạn sẽ rót rượu cho người đối diện, và họ sẽ rót lại cho bạn, thể hiện sự quan tâm và lịch sự.
Kết luận
Sake không chỉ là một loại rượu truyền thống của Nhật Bản mà còn là biểu tượng của văn hóa, lịch sử và tâm linh của đất nước này. Từ những nghi lễ tôn giáo cho đến các dịp lễ hội, Sake đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối con người với nhau và với thần linh. Trong thời đại hiện đại, dù thế giới đã thay đổi, nhưng Sake vẫn giữ vững vị thế của mình như một phần không thể thiếu trong đời sống của người Nhật, và ngày càng thu hút sự quan tâm của những người yêu rượu trên toàn cầu.